Wyłudzenia podatku od towarów oraz usług są bardzo powszechnym procederem. Co roku oszuści uszczuplają budżet naszego państwa o kilkadziesiąt miliardów złotych. Ta niebagatelna suma mogłaby rozwiązać problem deficytu budżetowego. Czym są wyłudzenia VAT? Jakie zmiany prawne starają się im zapobiegać?

Wyłudzenia VAT są obecnie jednym z najbardziej powszechnych rodzajów oszustw podatkowych, w związku z czym ich ściganie należy do priorytetów organów skarbowych. Wprowadzane są coraz nowsze sposoby ich wykrywania i eliminacji, a Ministerstwo Finansów przykłada dużą wagę do informowania o związanych z nimi zagrożeniach. Warto podkreślić, iż większość przestępców działa w sposób świadomy, ale istnieje również spora grupa oszukanych przez nich ofiar.

Metody stosowane przez oszustów możemy podzielić na dwie grupy: wyłudzenia dotyczące podatku należnego oraz te dotyczące podatku naliczonego i zwrotu podatku.

 

Oszustwa VAT dotyczące podatku należnego mogą przybrać jedną z pięciu podstawowych form:

– dostawa towaru, który faktycznie nie opuszcza kraju, jest deklarowana jako dostawa wewnątrzwspólnotowa towarów lub eksport (fikcyjny wywóz);

– deklarowana jest dostawa wewnątrzwspólnotowa towarów lub eksport, wywóz faktycznie następuje, lecz są to towary nie mające jakiejkolwiek wartości, czyli sfałszowany jest przedmiot wywozu i jego wartość (pozorna czynność);

– usługi świadczone na terytorium kraju są opodatkowane stawką podstawową, lecz fikcyjne jest deklarowanie jako czynność opodatkowania stawką 0% lub stawką obniżoną (zaniżenie podatku należnego);

 

– usługi mają miejsce świadczenia na terytorium kraju, lecz są fikcyjne deklarowanie jako wykonane poza terytorium kraju (fikcyjne miejsce świadczenia);

– deklarowanie dostawy towarów nie wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o podatku od towarów i usług, jako objętych „krajowym” odwrotnym obciążeniem (fikcyjny brak podmiotowości).

Celem tego rodzaju działań jest uzyskanie nienależnej korzyści w wysokości nieprzekraczającej wysokości kwoty podatku należnego i braku zapłaty zobowiązania podatkowego, przez co mają one z istoty skutek negatywny dla dochodów budżetowych.

Wyłudzenia dotyczące podatku naliczonego są możliwe dzięki prawu do zmniejszenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego lub zwrot podatku naliczonego (różnicy podatku). Tego rodzaju nadużycia również możemy podzielić na kilka grup:

– wystawianie „faktur” przez podmiot rzeczywiście istniejący, który jednak nie wykonał czynności. Czynność ta miała w rzeczywistości miejsce, lecz podatnikiem był ktoś inny;

– wystawianie „faktur” z tytułu czynności, które obiektywnie w ogóle nie miały miejsca;

– wystawianie „faktur” przez podmiot całkiem fikcyjny, który powstał tylko po to, aby wystawić te dokumenty;

– wystawianie faktur i dokumentów celnych na czynność pozorną, czyli obiektywnie istniejącą, ale ukrywającą inne zdarzenie, które było w rzeczywistości inną transakcją (niedającą prawa do odliczenia).

Od 2017 roku w całej Polsce możemy zaobserwować nasilenie kontroli podatkowych przez Urzędy Kontroli Skarbowej oraz Urzędy Skarbowe. Działania te przede wszystkim starają się zweryfikować, czy czynność zawarta w fakturze rzeczywiście miała miejsce (lub czy towary faktycznie zostały dostarczone). Kwestia ta dotyczy zarówno podatku należnego (który mógł nie zostać odprowadzony do Urzędu Skarbowego), jak i podatku naliczonego (który zmniejsza zobowiązanie do zapłaty lub powoduje powstanie nadpłaty i w konsekwencji zwrot podatku VAT).

W przebiegu kontroli organy podatkowe żądają przedstawienia dowodów dostawy towarów lub wykonania usług ujętych w budzących wątpliwości fakturach. Organy przeprowadzające kontrolę mogą również przesłuchać pracowników firmy, pytając ich, czy znają kontrahenta, od którego zakupiono towar czy usługi, a także prosząc o potwierdzenie ich dostarczenia.

Kary za wyłudzenia VAT są opisane w Kodeksie Karnym Skarbowym oraz w Ordynacji Podatkowej. Wysokość kary zależna jest od wielkości uszczuplenia podatku. Obowiązujące od początku roku 2017 nowelizacja ustawy o VAT wprowadziła nowe sankcje nakładane z powodu nierzetelnego rozliczania podatku VAT lub wystawiania pustych faktur. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe (sankcja) dotyczy sytuacji, w której podatnik w zeznaniu VAT wykaże kwotę podatku niższą od należnej, nie złoży deklaracji i nie wpłaci kwoty zobowiązania podatkowego lub dopuści się oszustwa polegającego na wystawieniu tzw. pustej faktury VAT. Pierwszy przypadek wiąże się z dodatkową sankcją wynoszącą 30% kwoty zaniżenia zobowiązania. Wystawianie pustych faktur skutkuje podwyższoną stawką sankcji, która wynosi 100%.

Pamiętajmy, że organ podatkowy może nam zarzucić również brak należytej staranności podczas nawiązywania współpracy z kontrahentem. Prowadząc firmę i współpracując z innymi przedsiębiorstwami, musimy zachowywać ostrożność, a także zweryfikować, czy nasz potencjalny kontrahent rzeczywiście prowadzi działalność. W tym celu możemy sprawdzić dokumenty rejestrowe firmy lub zorientować się, czy firma istnieje w wyszukiwarce CEiDG lub KRS.