Kiedy zakładamy własną działalność gospodarczą, musimy podjąć wiele trudnych decyzji. Może od nich zależeć bardzo wiele, m.in. zyski, jakie przyniesie nam firma, dlatego warto dokonać tych wyborów z należytą uwagą i starannością. Jedną z najtrudniejszych, a zarazem najważniejszych kwestii, jakie musimy rozważyć, jest forma opodatkowania.

Decyzja ta nie dotyczy jedynie początkujących przedsiębiorców. Na przełomie roku podatkowego każdy właściciel firmy może mieć dylemat: czy wybrana do tej pory forma opodatkowania jest najkorzystniejsza? A może warto byłoby zdecydować się na jej zmianę? Taka możliwość przysługuje niektórym podatnikom prowadzącym działalność gospodarczą jako osoby fizyczne, wykonującym ściśle określone wolne zawody oraz prowadzącym działalność w formie spółki cywilnej osób fizycznych (wybór w zakresie wszystkich form), spółki jawnej osób fizycznych (z wyłączeniem karty podatkowej). Podjęcie decyzji o zmianie oraz złożenie oświadczenia do właściwego urzędu skarbowego są możliwe najpóźniej do 20 stycznia.
Rodzaje podatków dochodowych możemy podzielić ze względu na rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej oraz jej formę prawną. Kiedy zakładamy biznes w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, w formie spółki cywilnej lub osobowej (spółka jawna, komandytowa lub partnerska), mamy prawo wybrać formę opodatkowania swoich dochodów. Wyróżniamy następujące formy opodatkowania:
– PIT – podatek dochodowy od osób fizycznych – podatkiem tym rozliczają się osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, spółki cywilne oraz spółki osobowe (jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna);
– CIT – podatek dochodowy od osób prawnych – podatek przeznaczony do rozliczeń osób prawnych oraz niektórych jednostek nie mających osobowości prawnej;
– RPE – ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – możliwa forma rozliczeń dla osób fizycznych i niektórych spółek osobowych;
– karta podatkowa – dedykowana osobom fizycznym prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą lub wspólników spółki cywilnej.

Podatek PIT

PIT jest skrótem od podatku dochodowego od osób fizycznych. Jest on pobierany w postaci zaliczek, które raz na miesiąc lub kwartał należy wpłacić do Urzędu Skarbowego. Na początku roku (do końca kwietnia) składamy również zeznanie podatkowe za ubiegły rok, w którym musimy uwzględnić wszystkie przychody, koszty i ulgi. W ten sposób możemy wyliczyć ostateczny dług wobec fiskusa lub – w przypadku, gdy wpłacone przez nas zaliczki przewyższą podatek, który powinniśmy zapłacić – zwrot nadwyżki. Podatek PIT może mieć dwie formy: na zasadach ogólnych lub liniową.

PIT na zasadach ogólnych

Ta forma opodatkowania jest możliwa dla wszystkich osób fizycznych (bez wyjątku). Kiedy zakładamy działalność gospodarczą, jest to forma domyślna, a więc jeśli nie złożymy w terminie oświadczenia lub wniosku, urząd uzna, że wybraliśmy właśnie ją.
W wypadku tej formy opodatkowania przychody z prowadzenia własnej firmy kumulujemy z ewentualnymi innymi przychodami, które uzyskaliśmy w ciągu roku i wyliczamy należny podatek uwzględniając wszystkie dostępne ulgi (np. przekazane darowizny, ulga rodzinna, koszty kwalifikowane). W Polsce mamy dwa progi podatkowe. Przekraczając je, nie płacimy podatku od całego przychodu, a jedynie od tej jego części, która przewyższa daną kwotę. Mając przychody nieprzekraczające 85 528 zł rocznie, mieścimy się w pierwszym progu podatkowym, który wynosi 18%. Z dochodami powyżej tej kwoty wchodzimy zaś na próg 23%.
Przychody niższe niż 3091,49 zł (w 2016 r.) to tzw. kwota wolna od podatku, która zwalnia nas z jego płacenia, ale nie ze włożenia zeznania rocznego PIT.

PIT liniowy

Jeśli nasze przychody nie mieszczą się w pierwszym progu podatkowym, warto rozważyć wybór podatku liniowego, gdyż dzięki takiej formy rozliczenia możemy trochę zaoszczędzić. W tym wypadku zapłacimy 19% od przychodów pomniejszonych o koszty oraz składki społeczne. Podatek liniowy jest stały i niezależny od kwoty przychodów, jednak może nas pozbawić prawa do ulg podatkowych oraz wspólnego rozliczania się ze współmałżonkiem. W przypadku PIT liniowego zyski osiągane w wyniku prowadzenia biznesu nie kumulują się z pozostałymi dochodami.

Podatek CIT

Jeśli jako formę prawną swojej działalności wybierzemy spółkę kapitałową (spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółkę akcyjną), będziemy zobowiązani płacić podatek CIT. W Polsce stawka ta wynosi 19% i jest jednolita, niezależna od rodzaju prowadzonej działalności ani od jej rozmiarów.
Podatek CIT pod pewnymi względami przypomina PIT, jednak w jego przypadku bierzemy pod uwagę jedynie dochody przedsiębiorstwa, których nie kumulujemy z pozostałymi, które osiągamy. Zeznanie podatkowe składamy jako firma, gdyż spółki kapitałowe posiadają osobowość prawną, a więc są odrębnym podmiotem od swoich właścicieli.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

W przeciwieństwie do opisanych wyżej form opodatkowania, w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych urzędu skarbowego nie interesują nasze koszty (nie musimy ich też ewidencjonować), ponieważ podatek liczony jest od przychodu. Z tej możliwości może skorzystać jedynie zdefiniowana grupa podatników – przedsiębiorcy o zeszłorocznych przychodach mniejszych niż 150 000 euro i jedynie te rodzaje działalności gospodarczej, które zostały wymienione w ustawie. Pod uwagę brany jest nie dochód, ale przychód, którego nie możemy pomniejszyć o koszty jego uzyskania. Możemy zaś odjąć od niego niemal wszystkie ulgi, które przysługują w podatku PIT (np. ZUS, darowizny), a także ulgi od podatku.
Stawki zależą od rodzaju działalności, którą prowadzimy. Wynoszą one: 20%, 17%, 8,5%, 5,5% i 3%.
Stawka ryczałtowa w wysokości 20% dotyczy:
– przychodów osób wykonujących wolne zawody, takie jak tłumacz, lekarz lub nauczyciel,
– umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze (przychody powyżej równowartości 4000 euro).

Stawka ryczałtowa w wysokości 17% dotyczy:
– pośrednictwa w sprzedaży pojazdów mechanicznych, pośrednictwa w sprzedaży części i akcesoriów do pojazdów mechanicznych,
– obsługi centrali wzywania radio-taxi,
– świadczenia usług hotelarskich, parkingowych, fotograficznych i w zakresie programowania,
– zarządzania nieruchomościami,
– organizatorów i pośredników turystycznych,
– dezynfekcji i tępienia szkodników,
– pozyskiwania personelu,
– organizowania wystaw i targów.

Stawka ryczałtowa w wysokości 8,5% dotyczy:
– najmu i dzierżawy do kwoty stanowiącej równowartość 4000 euro (od nadwyżki ponad tę kwotę ryczałt wynosi 20% przychodów),
– usług związanych z prowadzeniem przedszkoli,
– działalności usługowej, w tym przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%,
– działalności polegających na wytwarzaniu przedmiotów (wyrobów) z materiału powierzonego przez zamawiającego,
– prowizji uzyskanej przez komisanta ze sprzedaży na podstawie umowy komisu,
– konserwacji i naprawy maszyn biurowych, księgujących i liczących,
– prowizji uzyskanej przez kolportera prasy na podstawie umowy o kolportaż prasy,
– konserwacji i naprawy maszyn biurowych, księgujących i liczących,
– zwalczanie pożarów i zapobiegania pożarom,
– działalności związanej z ogrodami botanicznymi i zoologicznymi.

Stawka ryczałtowa w wysokości 5,5% dotyczy:
– działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton,
– uzyskanej prowizji z działalności handlowej w zakresie sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów miesięcznych, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych do automatów.

Stawka ryczałtowa w wysokości 3% dotyczy:
– działalności rybaków morskich i zalewowych w zakresie sprzedaży ryb i innych surowców z własnych połowów, z wyjątkiem konserw oraz rezerw z ryb i innych surowców z połowów,
– działalność gastronomiczna, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,
– działalności usługowej w zakresie handlu (sprzedaż nabytych produktów i towarów),
– odpłatnego zbycia składników majątku związanych z działalnością gospodarczą (poza nieruchomościami, które są opodatkowane podatkiem 10%),
– usług związanych z produkcją zwierzęcą (z wyjątkiem usług weterynaryjnych).

Istnieje możliwość płacenia ryczałtu według jednej z wymienionych stawek lub kilku, w przypadku, gdy działalność jest niejednorodna.

Karta podatkowa

Karta podatkowa jest najprostszą formą opodatkowania działalności gospodarczej. Korzystający z niej są zwolnieni z obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz ustalania zaliczek na podatek dochodowy. Na żądanie klientów muszą jedynie wydawać rachunki oraz faktury.
Dla sposobu ustalania podatku kluczowe są zakres prowadzonej firmy, miejscowość, w której działa oraz dane zatrudnionych pracowników. Na ich podstawie urząd skarbowy wydaje decyzję, w której określa wysokość podatku w formie karty podatkowej odrębnie na każdy rok podatkowy.
Podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą wybrać osoby prowadzące działalność:
– usługową lub wytwórczo-usługową,
– usługową w zakresie handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi, z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu samochodowego, częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, ciągnikami rolniczymi i motocyklami oraz z wyjątkiem handlu artykułami nieżywnościowymi objętego koncesjonowaniem,
– usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%,
– w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu,
– w zakresie usług rozrywkowych,
– w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach (jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%),
– gastronomiczną (jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%),
– w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi,
– w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny,
– w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego,
– w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu przez lekarzy weterynarii usług weterynaryjnych.
Forma ta jest prosta, posiada jednak kilka zastrzeżeń i ograniczeń. Decydując się na nią, nie możemy korzystać z pracy osób niezatrudnionych na podstawie umowy o pracę, a także z usług innych przedsiębiorstw i zakładów. Nie można również prowadzić innej formy pozarolniczej działalności gospodarczej oraz wytwarzać wyrobów, które byłyby opodatkowane podatkiem akcyzowym.